ԽՈՍՔՆ ՈՒ ԱԶԱՏՈՒԹՅՈՒՆԸ, ԿԱՄ ԾՈՒՌ ՀԱՅԵԼԻՆԵՐԻ ԹԱԳԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ

Citatum:                              Աշխարհում անշուշտ բարին շատ է, բայց չարն ավելի «կազմակերպված» է գործում:

Աշխարհն ունի երկու սկիզբ` բարի և չար: Դրանցից մեկը արարող է, մյուսը` ավերող: Սա աստվածաշնչյան ճշմարտություն է: Կյանքը այդ երկու գործընթացների` արարման և ավերման հերթափոխ և պայքար է, որտեղ անշուշտ հաղթում է բարին և աշխարհն արարվում է:

Դասական թերմոդինամիկայի գիտական տերմիններով ասած` համակարգը իր միջից դուրս է բերում էնթրոպիան` համակարգի քաոտիկության աստիճանը, գալով հավասարակշռության:

Լրատվությունը և տեղեկատվության ստացման իրավունքը լավ բաներ են, խոսքի ազատությունը արդի հասարակության առողջ զարգացման անհրաժեշտ պայման է: Բայց ինչպե±ս օգտվել այդ խոսքի ազատությունից, ինչպե±ս գործածել ԽՈՍՔԸ, որ այն չարիք չդառնա հասարակության համար, որ այն «արարի» և ոչ թե` «ավերի»:

Խոսքի ազդեցության ուժը վիթխարի է (Ի սկզբանե ԲԱՆՆ էր…): Դեռ նախամարդու ժամանակաշրջանից ցեղերում եղել են «շամաններ», «կախարդներ», որոնք խոսքով կարողացել են ներգործել այդ ցեղի անդամների, առաջնորդների վրա:

Հին հույները քաղաքակրթական որակ հաղորդեցին «խոսքին», ստեղծելով խոսքի մշակույթը, ճարտասանությունը և հռետորական արվեստը:

Միջնադարում Աստծո խոսքն ինկվիզիցիայի կացին դարձրած «քրիստոնյաները» դաժանորեն գլխատում էին այլախոհությունն ու այլակարծությունը:

Ռեֆորմատորները “դոգմատիկ” խոսքին հակադրեցին “ռացիոնալ ու բանական” խոսքը` խոսքը մեռավ, կեցցե’ խոսքը: «Պետությունն այդ ես եմ…», «Ազատություն, հավասարություն, եղբայրություն…», «Պրոլետարներ բոլոր երկրների, միացե’ք…», «Ժողովրդավարություն, մարդու իրավունքներ, խոսքի ազատություն» ….

«Ազատություն…» լավ բառ է, «խոսքի ազատություն»` հիանալի է: Իսկ ուր է խոսքի պատասխանատվությունը: Փոքր երեխայի ու լուցկու պատմությունն է:

Ամեն օր մամուլում և հեռուստատեսությամբ ականատես ենք լինում սանձազերծ ու անպատասխանատու խոսքին, կենցաղային բամբասկոտությանն ու ճոռոմաբանությանը, ամենն ու ամենքին ցեխոտելու, փնովելու, մեղադրելու, մեսսիայի դիրքերից անթաքույց հանդես գալու առաքելությանը:

 Ինքնանպատակ քննադատությունն ու դատախազական կեցվածքը կարծես կենսաձև են դարձել ու արդեն ամոթ է որևէ բանի մասին լավը խոսելը: «Վատը լավ եմ տեսել ես»,- կասեր Ամենայն հայոց բանաստեղծը: Բայց մենք, իհարկե, շատ ավելի «իմաստուն» ենք և դրա կարիքը չունենք: Կարիք չկա տեսնելու, մատնացույց անելու, խրախուսելու լավը, կարիք չկա լավը սերմանելու և քարոզելու: Կարևորը` ճիշտ ժամանակին ճիշտ մատը ճիշտ աչքը խոթելն է, մնացածը` կստացվի, հասարակությունը կկառուցվի, քաղաքակրթական մշակույթը ինքն իրեն կգա…

Հապա` արժեքները…  Հազարամյակների քաղաքակրթություն և արժեքներ ունեցող ազգը թերարժեքների ու տկարամիտների մի փոքր խմբին տուրք տալով ուղենիշ է վերցրել երկրպագելու զոռբայությանն ու անհանդուրժողականությանը, սանձազերծությանը, օրինազանցությանն ու կամայականություններին, գաղափարական և ստեղծագործական միջակությանը, անորակ արհեստի մակարդակի իջեցված արվեստին…

Եվ այս ամենը մեդիայի գործառնական աջակցմամբ ու բարձրաձայն ծափողջույններով` պատճառաբանմամբ, թե «սա է պահանջարկված հասարակության կողմից…»:

Ասում են` մեդիան հասարակության հայելին է, մեզ մոտ, չգիտես ինչու, այն ծուռ հայելի է, նայելիս տեսնում ես քեզ այլայլված ու խեղափոխված այն աստիճան, որ նայելու ցանկությունդ շատ շուտ վերանում է: Բայց այդ զբաղմունքը որոշներին շատ է դուր գալիս` թե նայողների, թե այդ հայելին «շինողների» շրջանում և մենք ակամա հայտնվում ենք Ծուռ հայելիների թագավորությունում: Թե ինչքանով է այս պարագայում մեր հասարակությունը առողջ, կամ միտված առողջացման` դատեք ինքներդ:

Citatum:                       В начале было Слово… Однако, судя по тому, как развивались события дальше, Слово это было непечатным.

М.Жванецкий

ապրիլ 2009


հրատարակվել է    "ԱԶԳ" օրաթերթում, 02 հուլիսի 2009թ.