Citatum: Պատմության քառուղիներով մենք քայլել ենք երկար`
Անղեկ, ցաքուցրիվ, անգաղափար...
Անղեկ, ցաքուցրիվ, անգաղափար...
Ե.Չարենց
Էպիլոգ. «Մի օր էս Հայաստանը գնում
ա դեպի պայծառ ապագա (իմա` դեպի Եվրոպա), մեկ էլ... Գայիշնիկը կանգնեցնում ա... »
Աշոտ Ղազարյանի հին անեկդոտներից
Իսկ իրականում տեղի է ունեցել հետևյալը:
Աշխարհքաղաքական
գործընթացները, իմա` Ռուսաստան-Արևմուտք հարաբերությունների վատացումը (օբյեկտիվ, մեզանից անկախ) բերեցին, հանգեցրեցին մի իրավիճակի, երբ եկավ օրհասական պահը կայացնելու քաղաքական որոշում` Հայաստանը չդարձնել Ուկրաինա (այն ժամանակ դեռ նույնիսկ պարզ չէր Ուկրաինայի ներկայիս ճակատագիրը):
Նախագահ Սարգսյանը կայացրեց այդ որոշումը:
 |
| "Մտածողը", Օգյուստ Ռոդեն |
Սա է հանգուցային հարցը: Մնացած ամեն ինչը` ամեն "փաստարկ" քաղաքակրթական և արժեքային կողմնորոշումների,
եվրոպական 500մլն-անոց գնողունակ շուկայի,
մարդու իրավունքների և ժողովրդավարության – մի կողմից, և ռուսական անծայրածիր շուկայի,
տնտեսական ծաղկման և բարգավաճման և այլն – մյուս կողմից, դրանք բոլորը դատարկ խոսակցություններ
են, քաղաքական շահարկումներ, ինչ-ինչ ուժերի և մարդկանց համար ականջահաճո ձևակերպումներ,
ոչ ավելին:
Որովհետև
քաղաքակրթական կամ ժողովրդավարական արժեքները, մենաշնորհների վերացումը, ազատ մրցունակ
տնտեսությունը կամ իրական շուկայական հարաբերությունները ասոցացման համաձայնագրեր ստորագրելով
չեն հաստատվում: Օրենքի գերակայությունը, իրավական պետությունը ու անկախ դատարանները
այս կամ այն միությանը միանալով չէ, որ կայանում է:
Դրանք
համապատասխան քաղաքական ու հասարակական կամքի և վճռականության պարագայում երկրի ներքին
զարգացման ու բարեփոխումների արգասիքներ են, մեր հանրության ու հասարակության ներքին
մղումներով ու համոզմունքներով հաստատվող արդյունքներ են: Քաղաքակրթական արժեքները,
առհասարակ, չեն ներմուծում, դրանք մշակութային կատեգորիաներ են, դրանք ՄՇԱԿՈՒՄ ԵՆ`
տարիներով, տասնամյակներով, դարերով (եթե ցանկանում են, իհարկե):
Citatum: «Ուզո՞ւմ ես ապրել քաղաքակիրթ եվրոպական երկրում – վերելակում
մի թքիր, մի հայհոյիր, օրենք մի խախտիր, կաշառք մի վերցրու…
և դու ինքդ էլ չես նկատի, թե ինչպես կհայտնվես եվրոպական քաղաքակիրթ երկրում»:
Ասել
է, թե` էական չէ, որ միության կամ դաշինքի մեջ ես գտնվում, էականը` ո՞վ ես դու, ի՞նչ
քաղաքակրթական ու արժեքային կողմնորոշումներ ունես, ինչպիսի՞ հանրություն ու հասարակություն
ես, ի՞նչ են քեզ համար մարդը, պետությունը, հասարակությունը և այլն:
Խորհրդային միությանը բռնակցումը և ավելի քան հիսուն տարվա համակեցությունը
չխանգարեց մերձբալթյան հանրապետություններին մնալ իրապես եվրոպական, քաղաքակիրթ հասարակություններ:
Ի՞նչն է մեզ խանգարել անկախության այս քսան և ավելի տարիների
ընթացքում կառուցել իրապես ժողորդավարական, իրավական պետություն, օրենքի գերակայությամբ
ու անկախ դատական համակարգով, ազատ, մրցակցային տնտեսությամբ ու առանց մենաշնորհների:
Երկիր, որտեղ մարդը և նրա իրավունքները իբրև բարձրագույն արժեք ոչ միայն հանդիսավոր
հռչակված են, այլև` աներկբա կենսագործված: Արդյո՞ք խնդիրը մեր ներսում չէ…
Ֆրանսիական լուսավորականության հսկաներից մեկը` Վոլտերը մի առիթով
ասել է. «Ազատությունն այն չէ, ինչ քեզ տալիս են, ազատությունն այն է, ինչը չեն կարող
քեզանից խլել»:
Այդպես է ցանկացած արժեքի պարագայում: Դու կամ դրա կրողն ես,
կամ` ոչ: Համաձայնագիր ստորագրել-չստորագրելով այդ հարցը չի լուծվում:
Ես հակված եմ հարցը դիտարկել սոցիալ-հոգեբանական հարթության
մեջ (Տես՝ «Պոստսովետիկուսի համախտանիշը» հոդվածը):
