Եվ
դարձյալ, մեր
խառնվածքին ու
բնավորությանը հատուկ`
այս հարցին
Սահմանադրական փոփոխությունների
համատեքստում տրվել
է ավելի
մեծ արժեք
և կարևորություն,
քան այն
իրենից ներկայացնում
է: Ըստ
որում կենտրոնանալով
դրա վրա
և անընդհատ
շահարկման ենթարկելով,
անուշադրության են
մատնվել փոփոխությունների
նախագծի առավել
առանցքային նշանակություն
ունեցող տարրերը
(իշխանությունների տարանջատման
և հակակշռման,
կառավարության, արդարադատության
խորհրդի, կարգավորող
մարմինների ձևավորման
և գործունեության
մեխանիզմները և
այլն):
Հարկ
է վերջապես
դրսևորել մասնագիտական
բարեխղճություն և
պարկեշտություն` փաստելու,
որ լինի
Երևանը համայնք,
թե ունենա մարզի
կարգավիճակ, նմանապես`
մարզպետները ընտրվեն
թե նշանակվեն,
դա ընդամենը
պետական կառավարման
մոդելի խնդիր
է, և
ոչ մի
կապ չունի
ոչ ժողովրդավարության,
որ մարդկանց
ազատ կամարտահայտման,
ոչ էլ,
եթե կուզեք,
Տեղական ինքնակառավարման
եվրոպական խարտիայի
հետ:
Հանրային
կառավարման մոդելներն
աշխարհում բազմաթիվ
ու բազմապիսի
են և
յուրաքանչյուրի պարագայում
կան մշակված
մեխանիզմներ, համակարգի
տարբեր մակարդակներում
արդյունավետ իրականացնելու
թե պետական,
թե տեղական
ինքնակառավարում:
Այս
առումով չկա
«լավ» կամ
«վատ»
մոդել, այլ`
տվյալ կոնկրետ
դեպքում, առկա
բնակչության թիվը,
տեղաբաշխվածությունը, խնդիրների
ընդհանրությունը և
այլ գործոնները
հաշվի առնելով,
գոյություն ունեն
կիրառելի և
ոչ կիրառելի
մոդելներ ու
մեխանիզմներ: Դրանք
բոլորը վերջին
հաշվով միտված
են դեպի
բնակիչն ու
նրա խնդիրները
և արդյունքում
ողջ հանրային
կառավարումը հանգում
է տեղական
նշանակության խնդիրների
լավ կամ
վատ լուծմանը:
Վերջինս այն
փարոսն է,
որին պետք
է ուղղված
լինեն թե’
մոդելի և
մեխանիզմների ընտրությունը,
թե’ դրանց
բարեփոխմանն ու
փոփոխմանն ուղղված
ջանքերը:
Այսքանով
հանդերձ դժվար
է ենթադրել,
թե չբարեփոխված
Սահմանադրությամբ Երևանին
տրված մարզի
կարգավիճակը լուրջ
խոչընդոտներ էր
հարուցում թաղային
համայնքների մակարդակով
արդյունավետ տեղական
ինքնակառավարում կազմակերպելու
և իրականացնելու
առումով:
Խնդիրը
այստեղ բոլորովին
այլ է
և կապված
է, մի
կողմից` տեղական
ինքնակառավարման էության
սխալ ընկալման
և մեկնաբանման
հետ, մյուս
կողմից Երևանի
քաղաքապետի պաշտոնն
ընտրովի դարձնելու`
քաղաքական հետևանքների
անտեսման հետ:
Տեղական
ինքնակառավարման իմաստն
ու էությունը
իշխանության ապակենտրոնացման
միջոցով տեղական
նշանակության խնդիրների
առավել արդյունավետ
լուծումն է:
Այսինքն, կենտրոնացված
պետական մակարդակից
տեղական մակարդակ
իշխանության փոխանցմամբ
հնարավորություն է
ընձեռնվում տվյալ
տեղանքում ապրող
բնակչությանը` համայնքին,
ինքնուրույն ձևավորել
տեղական ինքնակառավարման
մարմիններ, նպատակ
ունենալով ավելի
արագ և
ռացիոնալ ձևով
լուծելու մարդկային
առօրյա կենսագործունեությանն
առնչվող խնդիրները
(սոցիալական, աշխատանքային,
կոմունալ-կենցաղային,
բնակարանային, հանգստի,
ժամանցի և
այլն): Ըստ
այդմ համայնքն
ի դեմս
ՏԻ մարմինների (համայնքի
ղեկավար և
ավագանի) օրենսդրորեն
ամրագրվում և
սկսում է
հանդես գալ
պետական իշխանությունից
հարաբերականորեն առանձին,
անկախ տնտեսական,
իրավական միավոր:
Այն ունի
առանձնացված սեփականություն,
իրականացնում է
գործարքներ, իրավահարաբերություններում
հանդես է
գալիս որպես
սուբյեկտ և
այլն:
Համայքն
այսքանից զատ
որոշ սահմաններում
նաև ինքնուրույն
քաղաքական միավոր
է, և
համայնքի ղեկավարի
պաշտոնը բովանդակային
առումով քաղաքական
է. ՏԻ
մարմինները` համայնքի
ղեկավարն ու
ավագանին, մշակում
և իրագործում
են տվյալ
համայնքի քաղաքականությունը:
Վերջինս փաստաթղթային
առումով կարճաժամկետ
հատվածում արտահայտվում
է համայնքի
բյուջեով և
եռամյա զարգացման
ծրագրով, երկարաժամկետ հատվածում` համայնքի
երկարաժամկետ ռազմավարական
ծրագրերով: Բայց
եթե հանրապետության
ավելի քան
900 համայնքներում այսքանով
սահմանափակվում է
համայնքի ղեկավարի
պաշտոնի քաղաքական
բովանդակությունը, նույնը
չի կարելի
ասել Երևանի
պարագայում: Երևանը
որպես մայրաքաղաք
և քաղաք
առանձնահատուկ է:
Երևանում է
կենտրոնացված երկրի
բնակչության ավելի
քան 1/3-ը,
մտավոր ներուժի
70% և տնտեսական
ու ֆինանսական
կարողությունների 80%-ը:
Սա երկրի
բնակչության և
ռեսուրսների տեղաբաշխման
առումով անոմալ
երևույթ է,
բայց և
այնպես իրողություն
է, որի
հետ պետք
է հաշվի
նստել:
Այսքանով
հանդերձ ակնհայտ
է, որ
Երևանի քաղաքապետի
պաշտոնն ունի
այլ քաղաքական
բովանդակություն և
դրա զբաղեցումն
ուղղակի ընտությամբ
որոշիչ նշանակություն
է ունենալու
ողջ երկրի
քաղաքական համակարգի
և զարգացումների
վրա:
Հետո
ի±նչ,
կասեք, թող
ունենա, ի±նչ
վատ բան
կա դրա
մեջ:
Պարզվում
է` կա:
Դարձնելով
Երևանի քաղաքապետի
պաշտոնն ընտրովի
մենք ոչ
թե խթանում
ենք ՏԻ
կայացումը, այլ
ճիշտ հակառակը,
վնասում ենք
Երևանում տեղական
ինքնակառավարմանը, որովհետև
ընտրությունը կենտրոնանալու
է ոչ
թե տեղական
նշանակության խնդիրների
առավել լիարժեք
և արդյունավետ
լուծման առաջնահերթության,
այլ երկրի
հաջորդ Նախագահի
պաշտոնի հավակնությունների
միջև պայքարի
վրա:
Արդյունքում
տուժելու է
շարքային երևանցին,
որը փոխանակ
իր համար
քաղաքապետ ընտրի,
չգիտես ինչու
ակամա, համակարգի
պարտադրանքով մասնակցելու
է նախնական
նախագահական ընտրություններին:
Պարզ
ասած, հանրապետության
բնակչության գրեթե
կեսն ունեցող
քաղաքի (համայնքի)
ղեկավարի պաշտոնը
դարձնելով ընտրովի,
մենք չենք
լուծում բնակիչների
ճիշտ և
նպատակային կամարտահայտման
և ոչ
մի խնդիր,
փոխարենը Երևանում
այլասերում ենք
տեղական ինքնակառավարումը:
10 նոյեմբերի 2005թ.
